Oddalenie wniosku o wpis w księdze wieczystej

Oddalenie wniosku o wpis do księgi wieczystej, wniosek o wpis do księgi wieczystej czy też wykreślenie wpisu w księdze wieczystej należą do czynności postępowania wieczystoksięgowego.

Oddalenie wniosku o wpis w księdze wieczystej nie jest tożsame ze zwrotem wniosku, w którym ujawniono braki formalne, polegające m.in. na tym, że od wniosku nie uiszczono prawidłowej opłaty sądowej bądź wniosek został złożony na niewłaściwym formularzu.

W przypadku braków formalnych wniosku o wpis, przewodniczący sądu wieczystoksięgowego wzywa stronę, pod rygorem zwrócenia wniosku, do jego uzupełnienia, poprawienia bądź opłacenia zgodnie z obowiązującymi przepisami w terminie tygodnia. Po bezskutecznym upływie terminu, przewodniczący zwraca wniosek (St. Rudnicki, Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Komentarz).

Braki formalne będące przyczyną zwrotu wniosku należy odróżnić od przeszkód do dokonania wpisu w rozumieniu Art. 626(9) ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (k.p.c.). Zgodnie z treścią Art. 626(9):

Sąd oddala wniosek o wpis, jeżeli brak jest podstaw albo istnieją przeszkody do jego dokonania.

W myśl cytowanego przepisu prawnego, oddaleniu podlega wniosek, który jest bezzasadny lub nie jest poparty odpowiednimi dokumentami, na podstawie których sąd miałby go rozpoznać.

Natomiast wystąpienie przeszkody należy wiązać z zaistnieniem takiego zdarzenia, które – mimo formalnego wykazania przez wnioskodawcę podstawy wpisu – nie zezwala z punktu widzenia prawa na jego dokonanie. W tym wypadku chodzi, więc o okoliczności natury prawnej, determinujące skuteczność czynności stanowiącej podstawę wpisu.

Sąd oddala również wniosek o wpis, jeżeli:

• występuje niezgodność danych wskazanych we wniosku z danymi wynikającymi z systemów prowadzących ewidencje powszechnych numerów ewidencyjnych, chyba że istnieją przeszkody faktyczne uniemożliwiające dokonanie takiego sprawdzenia,
• we wniosku dotyczącym zmiany oznaczenia nieruchomości w księdze wieczystej prowadzonej w systemie informatycznym występuje niezgodność danych z danymi katastru nieruchomości, chyba że istnieją przeszkody faktyczne uniemożliwiające dokonanie takiego sprawdzenia.

Przeczytaj: Wpis w księdze wieczystej – kto i jak może złożyć wniosek?

Zgodnie z Art. 626(8) ustawy k.p.c. sąd rozpatrując wniosek o wpis bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Badanie treści wniosku o wpis do księgi wieczystej przez sąd polega na sprawdzeniu, czy wniosek został złożony przez osobę do tego uprawnioną oraz czy dołączone do wniosku dokumenty są przedłożone w oryginale i czy mogą stanowić podstawę do dokonania zmian treści księgi wieczystej.

Badanie formy wniosku polega na sprawdzeniu, czy złożony wniosek odpowiada wymaganiom formalnym, tzn. czy został złożony na urzędowym formularzu i czy został opłacony zgodnie z obowiązującymi stawkami opłat.

Należy nadmienić, że od niedawna złożenie wniosku o wpis na formularzu innym niż formularz urzędowy nie stanowi podstawy do oddalenia wniosku.

W przypadku złożenia wniosku o wpis bez zastosowania obowiązującego formularza (np. odręcznie przygotowany wniosek w formie pisma), sąd wieczystoksięgowy wzywa wnioskodawcę do złożenia w określonym terminie wniosku o wpis do księgi wieczystej na obowiązującym urzędowym formularzu.

Sąd wieczystoksięgowy przed dokonaniem wpisu żądania ujętego we wniosku, bada również stan prawny księgi wieczystej (stan ujawniony) i w wyniku tego badania ustala czy prawo, które ma być wpisane do księgi wieczystej wywodzi się z prawa poprzednika. Tego typu kontrola ma na celu zapewnienie nieprzerwanego ciągu następstwa prawnego osób ujawnionych w treści księgi wieczystej.

W trakcie badania złożonego wniosku, sąd sprawdza również właściwość miejscową sądu, zdolność do czynności prawnych wnioskodawcy, a w przypadku występowania pełnomocnictwa w złożonym wniosku, prawidłowość jego umocowania prawnego.

Sąd wieczystoksięgowy oddala wniosek o wpis do księgi wieczystej również w przypadku powzięcia z urzędu informacji o tym, że ujęte we wniosku żądanie nie ma podstaw prawnych do jego ujawnienia w treści księgi wieczystej, a dokonanie wpisu prowadziłoby do naruszenia bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa.

Sąd może również oddalić złożony wniosek o wpis do księgi wieczystej jeżeli istnieje znana mu urzędowo przeszkoda do jego dokonania.

W tej sprawie, na pytanie złożone przez Rzecznika Praw Obywatelskich, wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 25 lutego 2016 r. III CZP 86/15., który wskazał, że nie można, ograniczać sądu wieczystoksięgowego jedynie do rejestracji złożonych wniosków o wpis i ewidencji określonych czynności prawnych, lecz także należy zachować troskę i sumienność w dokonywaniu wpisów do księgi wieczystej w taki sposób, aby były one prawdziwe i wiarygodne.

Sąd Najwyższy podkreślił jednocześnie, że w poprzednim stanie prawnym, tj. przed wejściem w życie ustawy z dnia 11 maja 2001 r., istniejący Art. 46 ust. 2 wyłączał możliwość świadomego ujawniania w księdze wieczystej prawa sprzecznego z rzeczywistym stanem prawnym i realizował podstawową funkcję ksiąg wieczystych, jaką jest prawidłowe ustalenie stanu prawnego nieruchomości. Zgodnie z opinią Sądu Najwyższego ujętą w cytowanej uchwale, brak Art. 46 ust. 2 w ustawie o księgach wieczystych i hipotece nie oznacza, że sąd wieczystoksięgowy może dokonywać wpisów do księgi wieczystej ze świadomością, że wpisy te są sprzeczne ze stanem prawnym nieruchomości.

Według Sądu Najwyższego księgi wieczyste są publicznym rejestrem praw odnoszących się do nieruchomości, dlatego ich funkcje muszą być rozpatrywane z punktu widzenia interesu publicznego, a są nimi tak doniosłe kwestie jak bezpieczeństwo obrotu prawnego i zapewnienie bezpieczeństwa kredytu hipotecznego.

Nie można, zatem ograniczać sądu wieczystoksięgowego jedynie do rejestracji złożonych wniosków o wpis i ewidencji określonych czynności prawnych, lecz także należy zachować troskę i sumienność w dokonywaniu wpisów do księgi wieczystej w taki sposób, aby były one prawdziwe i wiarygodne.

W przypadku podjęcia decyzji o oddaleniu wniosku sąd wieczystoksięgowy nie jest zobowiązany do wyznaczenia rozprawy w celu zwrócenia uwagi uczestnikom postępowania na znane sadowi urzędowo fakty.

Przeczytaj: Wpis do księgi wieczystej przez notariusza

Postanowienie o oddaleniu wniosku o wpis

Postanowienie o oddaleniu wniosku o wpis do księgi wieczystej podejmuje sąd wieczystoksięgowy w wyniku postępowania wieczystoksięgowego na posiedzeniu niejawnym sądu. Posiedzenie niejawne sądu to posiedzenie, w którym nie uczestniczy publiczność, a prawo wstępu na takie posiedzenie mają jedynie osoby zaproszone (Art. 152 k.p.c.).

Postanowienie o oddalenie wniosku o wpis zawiera w swej treści uzasadnienie decyzji podjętej przez sąd (Art. 357 w zw. z Art. 517 k.p.c.).

Od orzeczenia wydanego w postępowaniu wieczystoksięgowym przysługuje odwołanie do sądu okręgowego.

Ponowne złożenie wniosku o wpis w księdze wieczystej

W przypadku oddalenia wniosku o wpis, osoba zainteresowana posiada możliwość ponownego wystąpienia z wnioskiem po uprzednim usunięciu przeszkody do jego dokonania.

Mając na uwadze wcześniej popełnione błędy formalne i merytoryczne wnioskodawca może w każdym czasie złożyć poprawny i skutecznie udokumentowany wniosek o wpis do księgi wieczystej. Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece dopuszcza również wystąpienie do sądu z powództwem w oparciu o Art. 10 tejże ustawy.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, Rozdział 6. Postępowanie wieczystoksięgowe, Art. 626(8) oraz Art. 626(9)

Źródła:

1. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2016 r. III CZP 86/15.
2. Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Przepisy o postępowaniu w sprawach wieczystoksięgowych. Komentarz. Stanisław Rudnicki

Zdjęcie: Pixabay.com