Jak wykreślić hipotekę przymusową z księgi wieczystej?

Jeżeli na nieruchomość została nałożona hipoteka przymusowa, to po jej spłaceniu można przystąpić do jej wykreślenia. O tym, czym jest hipoteka przymusowa, kiedy może być ustanowiona i wykreślona, dowiesz się z niniejszego artykułu.

Czym jest hipoteka przymusowa?

Hipoteka przymusowa to szczególny rodzaj środka egzekucyjnego, którego celem jest zabezpieczenie realizacji stwierdzonej tytułem wykonawczym wierzytelności, poprzez obciążenie nieruchomości dłużnika hipoteką.

Definicję hipoteki przymusowej określa ustawa z dnia 6 lipca 1982 o księgach wieczystych i hipotece (u.o.k.w.i.h.), Art. 109, którego treść brzmi:

1. Wierzyciel, którego wierzytelność jest stwierdzona tytułem wykonawczym, określonym w przepisach w postępowaniu egzekucyjnym, może na podstawie tego tytułu uzyskać hipotekę na wszystkich nieruchomościach dłużnika (hipoteka przymusowa).

2. Jeżeli nieruchomość jest własnością Skarbu Państwa, hipoteka przymusowa może być ustanowiona w wypadkach przewidzianych w przepisach ustawowych.

Hipoteka przymusowa nie stanowi sposobu egzekucji, a jedynie zabezpiecza wykonanie przez dłużnika zobowiązania wobec wierzyciela.

Przymusowy charakter hipoteki wyraża się tym, że powstaje ona na skutek jednostronnego wniosku wierzyciela i nie potrzebna jest tutaj ani umowa ani też jednostronne oświadczenie woli właściciela nieruchomości.

Każdy wierzyciel, którego wierzytelność jest stwierdzona sądowym tytułem wykonawczym, z którego wynika uprawnienie o wpis hipoteki przymusowej, może zwrócić się z wnioskiem do sądu o uzyskanie hipoteki przymusowej na nieruchomości należącej do dłużnika.

Przedmiotem hipoteki przymusowej może być:

• nieruchomość (także część ułamkowa nieruchomości),
• użytkowanie wieczyste,
• spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,
• wierzytelność zabezpieczona hipoteką.

Przeczytaj: Hipoteka przymusowa – czym jest i co oznacza ten wpis

Kiedy może być ustanowiona hipoteka przymusowa?

Hipoteka przymusowa może być ustanowiona m.in. w przypadku, gdy:

• podatnik lub inny podmiot obowiązany do zapłaty podatku, zaliczki na podatek lub raty podatku bez złożenia deklaracji, obowiązku tego nie wykonał w całości lub w części. Organem, któremu przysługuje hipoteka przymusowa z tytułu niezapłaconych przez podatnika należnych podatków jest Skarb Państwa (zobacz: hipoteka przymusowa ustanowiona przez ZUS, hipoteka przymusowa ustanowiona przez Urząd Skarbowy) oraz jednostka samorządu terytorialnego (gmina);
• dłużnik – (obowiązany) nie spłacił swojego długu wobec wierzyciela (osoby fizycznej) i zachodzi konieczność zabezpieczenia roszczeń pieniężnych;
• dłużnik osobisty banku, który w uzgodnionym z bankiem terminie nie wywiązał się z zapłaty zobowiązania.

W jaki sposób ustanawiana jest hipoteka przymusowa?

Dla ustanowienia hipoteki przymusowej niezbędny jest wpis hipoteki w dziale IV księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości będącej własnością dłużnika.

Hipotekę przymusową może uzyskać wierzyciel, którego wierzytelność jest stwierdzona tytułem wykonawczym, którym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności.

Powstanie hipoteki przymusowej następuje na wniosek wierzyciela złożony w sądzie, w którym prowadzona jest księga wieczysta nieruchomości będącej własnością dłużnika. Do wniosku o wpis hipoteki przymusowej wierzyciel musi dołączyć tytuł wykonawczy będący aktem władzy państwowej bądź inny dokument stanowiący podstawę do jej ustanowienia. Z tytułu wykonawczego powinno wynikać uprawnienie wierzyciela składającego wniosek o wpis hipoteki przymusowej.

Wierzyciel, składając wniosek do sądu o ustanowienie hipoteki przymusowej powinien dołączyć do niego oryginał tytułu wykonawczego. W przypadku dołączenia do wniosku tytułu wykonawczego w formie odpisu, wypisu, wyciągu czy kopii dokumentu, sprawa o ustanowienie hipoteki przymusowej nie zostanie rozpatrzona.

Wniosek o wpis hipoteki przymusowej składa się na formularzu KW-WPIS. Formularz KW-WPIS można pozyskać ze strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości (POBIERZ).

Czy można sprzedać nieruchomość z hipoteką przymusową?

Nieruchomość obciążona hipoteką przymusową może być przedmiotem sprzedaży, jednakże czy zostanie sprzedana zależy tylko i wyłącznie od kupującego. Konsekwencje nabycia nieruchomości obciążonej hipoteką przymusową mogą być dla nabywcy takiej nieruchomości bardzo bolesne. Zgodnie z obowiązującym prawem nabywca nieruchomości obciążonej hipoteką z chwilą jej nabycia wchodzi w prawa dłużnika, przejmuje na siebie obowiązek spłacenia wierzyciela.

Podobne konsekwencje poniesie nabywca nieruchomości z licytacji komorniczej. Kupujący w licytacji komorniczej musi zdawać sobie sprawę, że z chwilą nabycia takiej nieruchomości będzie zobowiązany do zadośćuczynienia wierzycieli hipotecznych.

Przy czym należy mieć na uwadze, że „rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych – ze względu na naturę hipoteki przymusowej – nie osłania rozporządzeń wierzytelnością zabezpieczoną hipoteką przymusową.” (Rudnicki Stanisław, “Komentarz do ustawy o księgach wieczystych i hipotece”).

Proces wykreślenia hipoteki przymusowej z księgi wieczystej

Pomimo, że zgodnie z Art. 94 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą wygaśnięcie hipoteki, to jednak proces wykreślenia hipoteki nie przebiega automatycznie, a dla jej fizycznego wykreślenia niezbędne jest wykreślenie hipoteki przymusowej na wniosek zainteresowanego, tj. dłużnika.

Aby mogło dojść do fizycznego wykreślenia hipoteki przymusowej z księgi wieczystej, niezbędne jest złożenie w sądzie, w którym prowadzona jest księga wieczysta dla wskazanej nieruchomości, stosownego wniosku. Z wnioskiem o wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej nieruchomości obciążonej tym prawem występuje dłużnik – właściciel nieruchomości obciążonej.

Wniosek w sprawie wykreślenia hipoteki przymusowej składa się na formularzu KW-WPIS, który można pozyskać ze strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości (POBIERZ).

We wniosku KW-WPIS powinny się znaleźć następujące dane:

• numer księgi wieczystej,
• pełne dane osobowe dłużnika,
• stwierdzenie przez dłużnika (w oparciu o zaświadczenie wierzyciela) całkowitej spłaty długu objętego hipoteką,
• zgoda wierzyciela na wykreślenie z księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości należącej do dłużnika długu hipotecznego.

Do wniosku o wykreślenie hipoteki przymusowej należy dołączyć zaświadczenie bądź oświadczenie, w którym wierzyciel (np. bank, ZUS, KRUS, US) stwierdza, że dłużnik z dniem…. dokonał spłaty całkowitego zadłużenia i w związku z powyższym wierzyciel wyraża zgodę na wykreślenie z księgi wieczystej o numerze ……. prowadzonej dla nieruchomości, długu hipotecznego w wysokości …… zł.

Dołączone do wniosku KW-WPIS zaświadczenie – wydane przez wierzyciela, powinno być przedłożone w sądzie w oryginale, a w przypadku zaświadczenia wydanego przez bank, do wniosku o wpis powinien być dołączony dokument – upoważnienie dla podpisującego uwiarygodnione podpisem notariusza.

W zakresie formy dokumentów będących podstawą wykreślenia hipoteki przymusowej zastosowanie ma przepis Art. 31 ustawy u.o.k.w.i.h.

Jaka może być maksymalna wysokość hipoteki przymusowej?

Wysokość hipoteki przymusowej została określona ustawą z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece.

Ustawodawca w Art. 110 cytowanej ustawy stwierdził, że:

“Wierzyciel może żądać wpisu hipoteki przymusowej na sumę nie wyższą niż wynikająca z treści dokumentu stanowiącego podstawę jej wpisu do księgi wieczystej. Jeżeli z dokumentu tego nie wynika wysokość sumy hipoteki, suma hipoteki nie może przewyższać więcej niż o połowę zabezpieczonej wierzytelności wraz z roszczeniami o świadczenia uboczne określonymi w dokumencie stanowiącym podstawę wpisu hipoteki na dzień złożenia wniosku o wpis hipoteki.”

Zazwyczaj sumę hipoteki przymusowej, wynikającą z orzeczenia sądu, stanowi należność główna, odsetki skapitalizowane na dzień złożenia wniosku o wpis hipoteki, koszty postępowania sądowego oraz połowa z sumy należności głównej, skapitalizowanych odsetek, kosztów postępowania sądowego.

Przeczytaj: Wykreślenie hipoteki bez zgody wierzyciela

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece
2. Rudnicki Stanisław, “Komentarz do ustawy o księgach wieczystych i hipotece”.

Zdjęcie: Pixabay.com