Jak dopisać żonę/męża jako współwłaściciela do księgi wieczystej?

Bardzo często zdarzają się sytuacje, w których jedno z małżonków jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego albo już w czasie trwania związku stało się właścicielem mieszkania czy domu na podstawie umowy darowizny lub w drodze nabycia czy dziedziczenia. Majątek ten stał się wówczas majątkiem osobistym obdarowanego małżonka.

Co należy zrobić, aby małżonek uzyskał tytuł prawny do nieruchomości

Jeżeli małżonek – właściciel osobistego majątku posiada wolę dopisania małżonki/małżonka do księgi wieczystej prowadzonej dla posiadanej nieruchomości, może to uczynić na zasadzie zmiany prawa własności nieruchomości poprzez darowiznę z majątku osobistego właściciela do majątku wspólnego małżonków.

Postępowanie w sprawie „dopisania” współmałżonka do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, której właścicielem jest tylko jeden z małżonków, wiąże się z przeprowadzeniem następujących czynności:

1. Zawarcie umowy darowizny nieruchomości z majątku osobistego małżonka do majątku wspólnego małżonków (gdy w małżeństwie obowiązuje ustrój wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej) – w formie aktu notarialnego.
2. Złożenie wniosku do Sądu Rejonowego właściwego dla miejsca prowadzenia księgi wieczystej nieruchomości będącej własnością współmałżonka.

Przeczytaj: Włączenie nieruchomości do majątku wspólnego małżonków

Jak wygląda procedura – czynności notariusza

Przed powierzeniem notariuszowi sporządzenia aktu notarialnego – umowy darowizny należy skontaktować się z notariuszem w celu ustalenia terminu spotkania i omówienia czynności zmierzających do „dopisania” małżonka do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości.

W trakcie spotkania z notariuszem zostaniemy poinformowani o ewentualnym terminie sporządzenia aktu notarialnego oraz o konieczności przygotowania i przedłożenia niezbędnych dokumentów do sporządzenia aktu notarialnego – umowy darowizny.

Sporządzenie aktu notarialnego – umowy darowizny wymaga przedłożenia przez strony postępowania dokumentów świadczących o własności nieruchomości oraz o stanie cywilnym osób wnoszących o sporządzenie aktu notarialnego.

Do podstawowych dokumentów niezbędnych do sporządzenia aktu notarialnego należą:

1. Wypis z rejestru gruntów bądź budynków i wyrys z mapy ewidencyjnej nieruchomości.
2. Wydruk treści księgi wieczystej z Centralnej Bazy Danych Ksiąg Wieczystych (wydruk może wygenerować notariusz).
3. Odpis skrócony aktu małżeństwa oraz dowody osobiste osób stawających do aktu notarialnego.
4. Zaświadczenie Wójta gminy, na obszarze której położona jest nieruchomość o przeznaczeniu nieruchomości w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy.

Notariusz po otrzymaniu niezbędnych dokumentów bada treść tych dokumentów pod względem formalnym, a następnie ujmuje te treści w akcie notarialnym – umowie darowizny.

W części pierwszej umowy darowizny notariusz określa z imienia i nazwiska oraz ujawnia PESEL stawających do aktu notarialnego.

Następnie, określa w sposób bardzo szczegółowy nieruchomość będącą przedmiotem darowizny. Wprowadza jej oznaczenie, adres ewidencyjny, którego elementy powinny być zgodne z danymi ujętymi w katastrze nieruchomości oraz danymi ujętymi w księdze wieczystej prowadzonej dla tej nieruchomości. W treści aktu notarialnego notariusz wprowadza również wszystkie wpisy ujawnione we wszystkich działach księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości będącej przedmiotem darowizny.

Następnie, kierując się nadanymi mu uprawnieniami ujętymi w ustawie z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie Art. 79 pkt. 8 oraz Art. 92 ust.4, wprowadza do aktu notarialnego żądanie strony dotyczące przeniesienia własności nieruchomości na rzecz obojga małżonków – do ich wspólności ustawowej.

W akcie notarialnym – umowie darowizny, przedmiotowe żądanie strony przyjmuje postać wniosku składanego do Sądu Rejonowego Wydziału Ksiąg Wieczystych, w którym dla danej nieruchomości prowadzona jest księga wieczysta.

Złożony przez notariusza w akcie notarialnym – umowie darowizny, wniosek do Sądu Rejonowego Wydziału Ksiąg Wieczystych zawiera przykładowo treść:

1. „Wnoszę o wykreślenie w dziale II księgi wieczystej KW nr …………prawa własności nieruchomości wpisanego na rzecz Jana Nowaka, syna Józefa i Irminy, PESEL: 1234567890”.
2. „Wnoszę o wpisanie w dziale II księgi wieczystej KW nr …………… jako właścicieli, na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej, Jana Nowaka, syna Józefa i Irminy, numer PESEL: 1234567890 oraz Janiny Nowak, córki Bartłomieja i Agnieszki, numer PESEL: 0987654321”.

Bardzo istotnym wpisem w akcie notarialnym jest informacja o tym, że akt notarialny został odczytany, przyjęty i podpisany.

Akt notarialny podpisują osoby biorące udział w akcie, osoby obecne przy sporządzaniu aktu notarialnego oraz notariusz. Oryginał aktu notarialnego pozostaje w aktach notariusza, natomiast strony uczestniczące w sporządzeniu aktu notarialnego otrzymują wypisy aktu notarialnego.

Przeczytaj: Jak zmienić nazwisko w księdze wieczystej?

Wpis w księdze wieczystej na wniosek notariusza

Notariusz sporządzający akt notarialny, nie później niż w dniu jego sporządzenia, składa wniosek o wpis w księdze wieczystej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe.

Złożenie wniosku o wpis w księdze wieczystej przez notariusza za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe uważa się za złożenie wniosku przez stronę czynności notarialnej.

Z chwilą złożenia wniosku przez notariusza za pośrednictwem systemu teleinformatycznego w danej księdze wieczystej, w dziale dotyczącym „własności” w rubryce wzmianka pojawia się data i godzina wpisu.

Postępowanie odrębne w sprawie złożenia wniosku do Sądu Rejonowego w sprawie dopisania małżonka do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości

W przypadku, gdyby z jakichś przyczyn akt notarialny – umowa darowizny w swej treści nie zawierała wniosku do Sądu Rejonowego o ujawnienie w księdze wieczystej współmałżonka jako właściciela nieruchomości na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej, wówczas wniosek w sprawie darczyńca może złożyć w odrębnym postępowaniu.

Aby skutecznie dopisać współmałżonka do księgi wieczystej należy w Sądzie Rejonowym Wydziale Ksiąg Wieczystych, w którym prowadzona jest księga wieczysta danej nieruchomości, złożyć wniosek KW-WPIS, pamiętając o skrupulatnym wypełnieniu wszystkich jego pól.

W treści żądania należy wpisać rodzaj przysługującego prawa, imię (imiona) i nazwisko (nazwiska), imię ojca i imię matki oraz numer PESEL (jeśli został nadany) współmałżonków, którym przysługuje dane prawo na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej.

Przykład treści żądania:

„Wnoszę o wpisanie do księgi wieczystej KW o nr …………… jako właścicieli na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej, Jana Nowaka, syna Józefa i Irminy, numer PESEL: 1234567890 oraz Janiny Nowak, córki Bartłomieja i Agnieszki, numer PESEL: 0987654321”.

Do wniosku KW-WPIS należy dołączyć akt notarialny – umowa darowizny.

Przeczytaj: Jak znieść współwłasność mieszkania, domu lub działki?

Opłaty sądowe i podatki

1. Sporządzenie przez notariusza aktu notarialnego – umowy darowizny wymaga wniesienia stosownej opłat, tzw. taksy notarialnej – Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r.w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej.
2. Od wartości taksy notarialnej naliczany jest podatek VAT w wysokości 23%.
3. Od darowizny naliczany jest podatek od spadków i darowizn zgodnie z ustawą z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadku i darowizn. Zgodnie z Art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadku i darowizn:
   „Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli: 1) zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego”.
4. Od wniosku o wpis w księdze wieczystej właścicieli na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej notariusz pobiera opłatę w wysokości 200 zł – Art. 42. Ust.1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Aby upewnić się, co do wysokości planowanych kosztów związanych z ujawnieniem prawa własności małżonka w księdze wieczystej dobrze jest wcześniej uzgodnić tę kwestię z wybranym notariuszem.

Kiedy powstaje obowiązek podatkowy od spadku i darowizn?

Obowiązek podatkowy od spadku i darowizn powstaje – przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego. Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Przeczytaj: Jak wpisać nowego właściciela nieruchomości w księdze wieczystej?

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadku i darowizn.
2. Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatku i opłatach lokalnych.
3. Ustaw z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny.
4. Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie.
5. Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece.
6. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy.
7. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej.

Zdjęcie: Pixabay.com